وظیفه اصلی رسانه‌های انقلاب توانمندسازی مخاطبان است / تبارشناسی رسانه‌های بیگانه در قبال انتخابات ایران/ تلاش رسانه‌ها برای تبدیل انتخابات به فرا انتخابات

به گزارش خبرنگار گروه جامعه خبرگزاری فارس، انتخابات در ایران از جمله با اهمیت‌ترین مسائل برای رسانه‌های فارسی زبان بیگانه است. تعدد خبرهای منتشر شده در این سایت‌ها در روزهایی که هنوز فضای کشور به طور جدی انتخاباتی نشده است حکایت از اهمیت فراوان انتخابات ایران برای این رسانه‌ها دارد چرا که مدیران و کارگزاران کشور در پروسه انتخابات تعیین می‌شوند.

انتخابات ریاست جمهوری در ایران نیز همواره آبستن تحولاتی خبرساز و کانون توجه ابرقدرت‌ها و سیاست‌مداران در طول تاریخ بوده و هست. آنچه به نظر منطقی می‌رسد این است که شمولیت کامل مخاطبان در امر انتخابات، بهترین فرصت را برای رسانه‌های بیگانه فراهم می‌کند تا بتوانند با اغلب مخاطبان ارتباط برقرار کنند و در مقطع انتخابات با توجه به حساسیت موضوع در افکار عمومی و جذابیت خاص آن، بکوشند دیدگاه‌ها و ایدئولوژی‌های خود را در مورد انتخابات ریاست جمهوری ایران بر اساس منافع خود از طریق سایت‌های خبری در سراسر دنیا منتشر سازند تا از این امر به نحوی به نفع خود استفاده کنند.

در ابتدای این نشست تخصصی حسن عابدینی با ذکر این سوال که چرا رسانه‌ها به انتخابات توجه می‌کنند، گفت: هر رویدادی که دارای ارزش‌های خبری باشد برای ما خبرنگاران دارای اهمیت است و انتخابات چند ارزش خبری بزرگ دارد. اول اینکه محل تلاقی دسته کم دو تفکر است که در این دوره6 نفر با 6 تفکر برای حل مشکلات اعلام حضور کرده‌اند. دوم اینکه هر رویدادی که بخش عمده‌ای از جامعه در آن سهیم باشد دارای ارزش خبری است و در انتخابات هم که بخش عمده یک جامعه در آن شرکت می‌کنند این ارزش خبری نمود دارد و سوم اینکه انتخابات مانند رقابتی است که نتیجه آن قابل پیش‌بینی نیست و مردم می‌خواهند ببینند چه می‌شود. نکته آخر هم ارزش مجاورت معنوی و جغرافیایی است، انتخابات در هرجای دنیا که برگزار می‌شود دوست و دشمن می‌خواهد ببیند چه کسی انتخاب می‌شود.

قائم مقام خبرگزاری صدا و سیما با بیان اینکه انتخابات ایران منحصر به فرد است، افزود: ایران درمنطقه‌ای ویژه قرار دارد و رسانه‌های خارجی می‌دانند که در خاورمیانه  تنها در یک کشور انتخابات به معنای واقعی اتفاق می‌افتد. نکته حائز اهمیت دیگر اینکه کشورهای زیادی در دنیا وجود دارند که علی‌رغم اقتدار اقتصادی نقش آنها در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی بسیار کم است اما ایران در موضوع سیاست خارجی حرف برای گفتن دارد و در منطقه نقش‌آفرینی می‌کند. نکته سوم اینکه در جمهوری اسلامی انتخابات تشریفاتی نیست؛ وقتی تاریخ انتخابات را نظاره می‌کنیم متوجه می‌شویم که دولت‌های گذشته هر کدام نظرات و ایده‌های متفاوتی با هم داشتند و این مردم هستند که به معنای واقعی کلمه انتخاب می‌کنند.

عابدینی در ادامه با اشاره به رویکرد رسانه‌ای در قبال انتخابات ایران گفت: رسانه‌هایی که انتخابات ایران را دنبال می‌کنند دارای تبار‌شناسی مختلفی هستند و سه نوع عملیات روانی را پیگیری می‌کنند؛ گروه اول مشغول تصویر‌سازی ایران برای خارج از ایران هستند، مانند سی‌ان‌ان، بی‌بی‌سی، العربیه و الجزیره. گروه دوم رسانه‌هایی که تلاش می‌کنند که تصویری از خارج به ایران نشان دهند و گروه سوم رسانه‌هایی هستند که تصویری از ایران برای ایرانیان نشان می‌دهند، البته در حوزه خبر هر رویدادی که از مسیر رسانه عبور کند تبدیل به فرا واقعیت می‌شود!

این فعال عرصه رسانه با ارائه تقسیم‌بندی از رسانه‌های فعال در جهان گفت: اولین دسته «رسانه‌های پیشرو» هستند؛ این رسانه‌ها با برجسته کردن رویدادی خاص مانند بیماری ابولا و یا سوراخ شدن لایه اوزون و یا المپیک، تصمیم می‌گیرند مردم دنیا به چه موضوعی چگونه فکر کنند! و مدعی این هستند که واقعیت آن است که ما ارائه می‌دهیم (که شعار رسانه‌های آمریکایی هم همین است) و همه رسانه‌های دنیا را به دنبال خود می‌کشند؛ مانند بی‌بی‌سی و سی‌ان‌ان.

دومین دسته «رسانه‌های پیرو» هستند که تصور می‌کنند پیشرو هستند، مانند رسانه‌های عرب زبان که همان چیزهایی را دنبال می‌کنند که رسانه‌های پیشرو به آنها القاء می‌کنند؛ مانند العربیه و الجزیره.

گروه سوم رسانه‌های ملی هستند که در چار چوب سیاست‌های مالکان و حاکمیت خود عمل می‌کنند. اما گروه چهارم که از سال 2000 میلادی مطرح شدند رسانه‌های منصف هستند؛ «رسانه‌های مقاومت یا نزدیک به مقاومت» مانند المیادین و ‌روسیه الیوم که تلاش می‌کنند واقعیت را نشان بدهند.

عابدینی با بیان اینکه این رسانه‌ها شگردهای متفاوتی در قبال انتخابات ایران دارند، تصریح کرد: شبکه‌های عرب زبان به خاطر این که در کشورهایشان انتخابات برگزار نمی‌شود، اخبار انتخابات ایران را پوشش نمی‌دهند و کتمان از طریق حذف و یا حذف از طریق کتمان را در پیش می‌گیرند چرا که پوشش اخبار انتخابات برای آنها هزینه به دنبال دارد و در بین مردم کشورشان توقع برگزاری انتخابات واقعی ایجاد می‌کند.

گروه دیگر رسانه‌هایی هستند که سعی دارند به تقابل دامن بزنند، سی‌ان‌‌ان و بی‌بی‌سی به ویژه در شبکه‌های فارسی زبان آنها تمام تلاششان این است که به وسیله واژگان‌سازی نشان دهند اگر در جریان انتخابات آمریکا مناظره‌هایی صورت می‌گیرد که از ابتدا تا انتهای آن هیچ طرحی ارائه نمی‌شود و فقط به افشاگری علیه یکدیگر می‌پردازند، نماد دموکراسی است اما اگر در ایران کسی برنامه طرف مقابل را نقد کند می‌گویند جنگ قدرت است!

ایجاد دوقطبی‌های کاذب و «برچسب‌زنی»  از دیگر شگرد‌های رسانه هاست، وقتی برچسبی زده می‌شود که فلان کاندیدا نماینده حاکمیت است، و دیگری نیست؛ این فقط یک برچسب برای یک لحظه نیست چه اگر این فرد پیروز شود ادعا می‌کنند که حاکمیت انتخابات را مهندسی کرده است و اگر پیروز نشد می‌گویند: «نه مردم به حاکمیت» بود؛ بنابر این شگرد‌های رسانه‌ها چند لایه است باید با دقت آنها را بررسی کرد.

قائم مقام خبرگزاری صدا و سیما در پایان بخش اول سخنانش گفت: در حال حاضر برای تغییر حکومت‌ها از 4 شیوه استفاده می‌کنند، قدرت سخت؛ که جنگ نظامی است. دوم قدرت نرم؛ که رسانه‌ها را می‌توان ابزاری در این راستا دانست. سوم قدرت هوشمندانه است که استفاده از قدرت سخت و قدرت نرم با نسبتی معین در کنار هم است؛ همان سیاست چماق و هویج و یا تهدید و تطمیع و چهارم قدرت هنرمندانه است که کمتر از آن صحبت می‌شود که یعنی استفاده همزمان از تصویر، متن و صدا، که رسانه نمونه بارز آن است. پس پرداختن به موضوع رسانه از این جهت هم دارای اهمیت است.

در ادامه این نشست سید بشیر حسینی، عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما با بیان اینکه حساسیت روی انتخابات ایران به دلیل واقعی بودن آن است، گفت: اصل غایت تمام اهداف علم ارتباطات و رسانه‌ها مدیریت تصویر است،‌ رسانه‌ها در قبال کشور ما در حال ارسال تصویر از ایران برای جهان، تصویر از جهان برای ایران و تصویر از ایران برای ایران هستند.

حسینی با بیان اینکه اگر تحلیل جدی از اولیت‌های درونی خودمان نداشته باشیم نمی‌توانیم از بیرون تحلیل صحیحی داشته باشیم، اظهار داشت: چند هفته پیش از انتخابات مناظراتی داریم که بسیار روی فضای احساسی حاکم بر مردم ایران تأثیر می‌گذارد.

وی با اشاره به حربه دو قطبی‌سازی که رسانه‌ها از آن در مورد انتخابات ایران استفاده می‌کنند، تصریح کرد: در انتخابات ایران همواره مسئله اصلی رسانه‌ها فرا انتخابات است نه انتخابات، دو قطبی سازی هم معنایش همین است. خیلی فراتر از این که چه کسی رئیس جمهور می‌شود و نمی‌شود، است.

این فعال عرصه رسانه با بیان اینکه هدف از دو قطبی سازی بیش از آن که آدم‌ها باشد، تولید نفرت است، افزود: انتخابات ایران هر وقت به سمت این موضوع سوق پیدا کند که به جای اینکه افرادی نسبت به کسی علاقه‌ای پیدا کنند و نسبت به کس یا کسانی نفرت پیدا کنند آن وقت می‌توان گفت دوقطبی واقعی صورت گرفته است.

حسینی با تأکید بر اشتباه بودن داشتن نگاه یکسان نسبت به رسانه‌های بیگانه گفت: مسئله اصلی رسانه‌های بیگانه در این انتخابات تبدیل رقابت به نزاع، تبدیل مناظره به مشاجره، تغییر رویکرد درون نظامی به برون نظامی و سوق دادن مسئله انتخابات به فرا انتخابات است که در صورت تحقق این امر، دوقطبی محقق شده است.

وی با بیان اینکه در ایام انتخابات مسائل کشور در سه سطح  اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دیده می‌شود، اظهار داشت: انتخابات که فی نفسه مسئله‌ای سیاسی است و مسئله اقتصاد هم که مطالبه تمام مردم است و حتی شعار سال‌های اخیر هم رنگ و بوی اقتصادی دارد اما در سطح اجتماعی یکی دیگر از روش‌های رسانه‌های بیگانه بالا بردن سطح توقع مردم است، نتیجه این امر نا امید ساختن مردم از انتخابات است چنانکه اگر سطح توقع مردم خیلی بالا رود هیچ رئیس جمهوری حتی رئیس جمهوری که رأی حداکثر مردم را بدست آورده است، توان برآورده کردن آنرا ندارد مردم از رئیس جمهور ناراضی می‌شوند و در نهایت مردم انگیزه خود را برای شرکت در انتخابات از دست می‌دهند.

حسینی افزود: انواع و اقسام تصویر سازی‌هایی که از دختران و پسران ایرانی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی صورت می‌گیرد هم در همین پازل بالا بردن سطح توقعات اجتماعی قرار می‌گیرد. القای این موضوع که مردم ،رأی مردم، اصل نگاه به مردم و اصل منافع مردم مظلوم واقع شده است نیز در همین الگو جا دارد.

وی ادامه داد: القای شبهات با کلیدواژه مهندسی انتخابات، اعم از تخلف و تقلب، ناکارآمدی نظام، غیر واقعی بودن انتخابات، بی‌تفاوتی به نتیجه انتخابات و حساسیت روی سازمان‌های مختلف از جمله شورای نگهبان و سپاه و دیگر سازمان‌ها هم از دیگر روش‌های رسانه‌های بیگانه است.

در ادامه این نشست حسن عابدینی گفت: در حوزه تبار شناسی پیش‌قراول اولین گروه رسانه‌ها که از جمهوری اسلامی برای افکار بین‌المللی تصویر سازی می‌کنند، سی‌ان‌ان قرار دارد که به منظور پوشش اخبار واقعه تسخیر لانه جاسوسی راه‌اندازی شد و تا امروز در ارائه تصویری بسیار خشن و عقب افتاده از ایران ادامه فعالیت می‌دهد.

سی‌ان‌ان و بی‌بی‌سی و رسانه‌های در این گروه درحوزه انتخابات دو نکته را دنبال می‌کنند؛ القای شکاف بین حاکمیت و مردم و دوم وجود اختلاف در درون حاکمیت!

وی افزود: اما رسانه‌های فارسی زبان این بنگاه‌های خبری به گونه دیگری عمل می‌کنند و از مسائلی مانند تعدد ثبت‌نام کنندگان، عدم احراز و یا رد صلاحیت‌ها برای اعتبار زدایی از انتخابات و ایجاد دو قطبی قومیتی، زبانی، استانی، نژادی و دینی برای تحت الشعاع قرار دادن انتخابات استفاده می‌کنند.

قائم مقام خبرگزاری صدا و سیما اظهار داشت: یکی دیگر از تکنیک‌ها، فرض‌های باز دارنده است. در این روش به عنوان مثال می‌گویند اگر این شخص انتخاب شود فروپاشی اقتصاد را به دنبال خواهید داشت، اگر آن شخص انتخاب شود جنگ رخ می‌دهد و اگر شخص ثالث انتخاب شود مشکلات برای مردم افزایش پیدا می‌کند.

عابدینی با بیان اینکه برای رسانه‌های بیگانه مهم نیست چه کسانی در انتخابات رقابت می‌کند و بنا بر یک بازه زمانی اقدام به برچسب زدن می‌کنند، گفت: در ادواری که حسن روحانی، علی لاریجانی و سعید جلیلی در ایران دبیر شورای امنیت ملی بودند رسانه‌ها هر سه را متهم به تندروی کردند، در حالی که هر سه نفر سلایق مختلف سیاسی دارند! این موضوع نشان می‌دهد فرد برای رسانه‌ها اصلا موضوعیت ندارد و ایجاد انشقاق در جامعه هدف اصلی آنهاست.

وی با بیان اینکه رسانه‌های غربی معتقدند با توجه به حجم اطلاعاتی که به مخاطب داده می‌شود حداکثر زمانی که یک مخاطب می‌تواند موضوعی را به خاطر بیاورد 3 روز است، تصریح کرد: از این رو به تکرار مشاهده می‌شود فردی که دیروز تندرو بوده است امروز در بیان این رسانه‌ها میانه‌رو شده یا بر عکس!

اما رسانه‌های مقاومت و یا نزدیک به مقاومت در حال تلاش برای به تصویر کشیدن واقعیت مردم‌سالاری دینی در ایران هستند و با استقرار در ایران بدون جانب‌داری سیاسی در حال پوشش واقعی اخبار انتخابات ایران هستند.

قائم مقام خبرگزاری صدا وسیما اتخاذ خصمانه‌ترین تاکتیک‌های رسانه‌ای علیه ایران را متوجه رسانه‌های فارسی زبان دانست و تصریح کرد: تصویری که این رسانه‌ها از ایران برای ایرانی‌ها نشان می‌دهند 180 درجه با واقعیت فرق دارد.

وی افزود: در غرب بین نظریه‌پردازان و سیاست‌مدارن و رسانه‌ها ارتباط وجود دارد. در 25 سال گذشته 3 نظریه مهم غرب را متحول کرد؛ نظریه پایان تاریخ فوکویاما، نظریه جنگ تمدن‌های هانتینگتون و نظریه جهان تخت است فریدمن! رسانه‌ها با همراهی با این نظریه‌ها که ضد دین هم هستند سنگین‌ترین عملیات روانی را علیه ایران در سال‌های اخیر انجام داده‌اند.

سید بشیر حسینی در این ادامه این نشست با بیان اینکه فضای مجازی ترجمه نادرستی از کلمه virtual space  است، گفت: این تعبیر در مقابل actual space معنی شده است در حالی که تعبیر اولیه به فعالیت اشاره دارد و تعبیر دوم به نامحسوس بودن فعالیت، این اشتباه در ترجمه باعث شده است ما به این رسانه مهم به صورت جدی نگاه نکنیم در حالی که بخشی از زندگی نسل امروز و سبک زندگی نسل فردا همین فضا خواهد بود.

وی با بیان اینکه در پازل رسانه‌ای امروز رسانه‌هایی که قبلا مدرن بودند الان سنتی شده‌اند، ‌افزود: امروز اگر تلویزیون در خدمت فضای مجازی باشد به عنوان یک رسانه مدرن تلقی می‌شود.

حسینی با اشاره به نحوه پوشش مناظره‌های انتخاباتی ایران در رسانه ملی و شبکه من و تو گفت: هر دو این رسانه‌ها مناظره‌ها را به صورت زنده پوشش دادند اما با یک تفاوت مهم، صدا و سیما به واسطه محدودیت‌هایی که دارد فقط پخش زنده از تلویزیون و رادیو اجرا می‌کند اما و شبکه من و تو با تأکید بر ارزش بودن پخش زنده این مناظره سراغ تلویزیون‌ اجتماعی می‌رود و مناظره را از آنجا پخش می‌کند و یک چهارم کادر تلویزیون را به نظرات به لحظه مخاطبان خود اختصاص می‌دهد. در این حالت بینندگان علاوه بر متن مناظرات متن مداخله‌گر می‌بینند که البته مشخص نیست این پیام‌ها واقعا از سوی مخاطبان ارسال می‌شود یا مهندسی پیام است!

وی با بیان اینکه ماهیت رسانه‌ها از یک سویه به دو سویه تبدیل می‌شود گفت: این آن نکته‌ای است که در کشور ما به آن دقت نمی‌شود و رسانه‌های ما همچنان نگاهی یک‌سویه در انتقال پیام دارند.

عضو هیئت علمی دانشگاه صدا و سیما با بیان اینکه امروز مردم در تولید پیام مؤثر هستند، افزود:‌ وقتی می‌خواهیم تولید رسانه‌ای بکنیم باید از شیوه مهندسی معکوس استفاده کنیم؛ در این روش مهمترین رکن مخاطب است. اگر بخواهیم رسانه‌ها را طبقه‌بندی کنیم به نسبت جامعه هدف مخاطبان، آنها را طبقه‌بندی می‌کنیم.

حسینی ادامه داد: تا وقتی نگاه بالا به پایین در رسانه‌های ما وجود داشته باشد و سطح سواد رسانه‌ای مردم بالا نرود با توجه به اینکه روز به روز تکنیک‌های پیچیده‌تری در فضای رسانه‌ای جهان رونمایی می‌شود، شاهد آسیب‌های جدیدتری خواهیم بود.

این فعال رسانه‌ای گفت: استعاره‌ای که این دوره خیلی بر آن تأکید شده است استعاره هل دادن است، این واژگان‌سازی به دنبال انتقال این مفهوم است که از مردم در انتخابات ایران استفاده ابزاری می‌شود و نمونه آن را اینطور بیان می کند که مردم ماشینی را هل می‌دهند و وقتی ماشین روشن شد مردم سر جای خود می‌مانند و ماشین به حرکت خود ادامه می‌دهد و به شما هیچ توجهی نمی‌کند!

وی اظهار داشت: یکی دیگر از روش‌هایی که رسانه‌های غربی دنبال می‌کنند تبدیل صحنه انتخابات از انتخاب بین خوب و خوب‌تر که بسیار امیدزاست به انتخاب بین بد و بدتر است خصوصا برای قشری که برای رأی دادن به گزینه‌ای خاص مردد هستند.

حسینی در ادامه گفت: شیوه‌ای دیگر که رسانه‌ها پیگیری می‌کنند انحراف اذهان عمومی از مسئله اصلی است، کشته شدن مدیر شبکه جم و پوشش گسترده اخبار این رویداد نیز بازی در این پازل است.

وی در پایان تصریح کرد: وظیفه اصلی رسانه‌های جریان انقلاب توانمند سازی مخاطبان است.

انتهای پیام/